PIOTR SKARGA - wybitny kaznodzieja, polemista i hagiograf urodził się w Grójcu, niedaleko Warszawy, w 1536 roku. Pochodził z rodziny podającej się za szlachecką i posługującej się nazwiskiem Powęski. Studia w Krakowie (1552-1555) zakończył uzyskaniem stopnia bakałarza. Przebywał następnie w Wiedniu - jako wychowawca Jana Tęczyńskiego. Prawdopodobnie w 1564 roku przyjął święcenia kapłańskie, a w pięć lat później wstąpił do nowicjatu jezuitów w Rzymie. 

Po powrocie do kraju (1571) rozwinął intensywną działalność kaznodziejską i pedagogiczną w Pułtusku, Jarosławiu, Poznaniu, Lwowie i w Wilnie, gdzie był najpierw rektorem kolegium jezuickiego, a w roku 1579 został pierwszym rektorem Akademii utworzonej w mieście nad Wilią. Brał udział w tworzeniu kolegiów jezuickich w Połocku, Rydze i Dorpacie. W późniejszych latach został przełożonym domu zakonnego w Krakowie. W mieście tym rozwinął wielostronną działalność filantropijną, zakładając między innymi Bractwo Miłosierdzia, Bank Pobożny i Skrzynkę św. Mikołaja. W roku 1588 został kaznodzieją nadwornym króla Zygmunta III Wazy; obowiązki te pełnił ponad dwadzieścia lat. Dwór królewski opuścił na kilka miesięcy przed śmiercią; zmarł w roku 1612 w Krakowie.

Działalność pisarską zaczął od polemik. Występował przeciw innowiercom, przeciw uchwalonej 28 stycznia 1573 roku konfederacji warszawskiej (por. Upominanie do ewanjelików, 1592; Proces konfederacyjej, 1595; Dyskurs na konfederacyją, 1607) gwarantującej wieczny pokój między różniącymi się w wierze, a całej szlachcie - niezależnie od wyznania - równouprawnienie i opiekę państwa. Oscylując między argumentacją a refutacją, starał się pozyskać czytelnika dla stanowiska Kościoła katolickiego i jednocześnie rozprawiał się z opiniami przeciwnymi. Piórem wspierał zabiegi wokół unii z prawosławiem (por. O jedności Kościoła Bożego, 1577; Synod brzeski, 1597). W traktacie Żołnierskie nabożeństwo (1606) stworzył wizerunek idealnego rycerza-chrześcijanina. Współcześni znali Skargę nie tylko jako polemistę, ale i jako twórcę wielkiego dzieła hagiograficznego Żywoty świętych (1579) służącego odnowie katolicyzmu w okresie potrydenckim (albo - inaczej - w okresie reformacji katolickiej) na ziemiach Rzeczypospolitej. Niewątpliwą popularnością cieszyły się również Roczne dzieje kościelne (1603), będące przeróbką dziesięciu początkowych tomów dzieła kardynała Cesare Baromiusa Annales Ecclesiastici a Christo nato ad annum 1198, mającego przypomnieć podstawy nauki katolickiej i uzasadnić jej wiarygodność.

Wyjątkowe miejsce w dorobku pisarskim Skargi zajęły Kazania sejmowe, opublikowane po raz pierwszy przy Kazaniach na niedziele i święta całego roku (1597). Przyniosły one ocenę sytuacji państwa. Autor wyliczył i scharakteryzował sześć najgroźniejszych chorób toczących organizm Rzeczypospolitej: brak miłości ojczyzny; niezgody wewnętrzne; tolerowanie różnowierstwa; osłabienie i ograniczenie władzy królewskiej; niedobre, niesprawiedliwe prawa; bezkarność występków wymierzonych przeciw Kościołowi i duchowieństwu oraz innym obywatelom państwa. Postulował wzmocnienie władzy królewskiej, ale podporządkowanej Kościołowi, oraz pozycji senatu. Występował jako rzecznik ograniczenia przywilejów szlacheckich i uprawnień izby poselskiej. Opowiadał się za usprawnieniem sądownictwa i poprawą doli chłopskiej. Był przekonany, że proponowane reformy zdołają ocalić państwo. Przywołując autorytet proroków Starego Testamentu i moralistów różnych czasów, upominał, że jeśli "herezja" nie zostanie wykorzeniona, a władza królewska wzmocniona, Rzeczpospolita pogrąży się w upadku. Skarga wykorzystał w Kazaniach sejmowych zasady retorycznej perswazji, naśladując ten typ mowy, który nazywano genus deliberativum (rodzaj doradczy, refleksyjny). W partiach argumentacyjnych i refutacyjnych przywoływał przede wszystkim Pismo Święte, aktualizując zawarte w nim relacje i opisy. W warstwie stylistycznej ważne miejsce wyznaczył epitetom, przenośniom, a zwłaszcza porównaniom zaczerpniętym z ksiąg prorockich, dzięki czemu w Kazaniach sejmowych dominuje tonacja profetyczna.

Za życia Skargi Kazania sejmowe przeminęły bez echa. W XIX wieku, a więc w okresie zaborów, zaczęto je interpretować jako zapowiedź wielkich narodowych nieszczęść, a rozbiory jako spełnienie przewidywań. Wizerunek Skargi-proroka utrwalił wówczas Jan Matejko w znanym obrazie (Kazanie Skargi, 1864). Skarga jako autor pism polemicznych i hagiograficznych oraz kazań i homilii zaliczony został do grona najwybitniejszych twórców prozy polskiej epoki renesansu.